Gewoon een beetje gelukkig zijn...

Jaren geleden schreef ik mijn eindscriptie over geluk. De titel was: Gewoon een beetje gelukkig zijn.
Toendertijd werkte ik bij de telefonische hulpdienst. Mensen die daar naartoe bellen zijn bijna per definitie op dat moment ongelukkig. Op een avond slaakte één van deze bellers in tranen de kreet: Alles wat ik wil is een beetje gelukkig zijn, is dat nou zo veel gevraagd? Hoe het gesprek verder ging weet ik niet meer, maar het bleef in mijn hoofd rondspoken. Eigenlijk vond ik het best veel gevraagd, gelukkig willen zijn, alsof je er recht op had.
Voor mijn scriptie onderzocht ik verschillende vragen. Wat is geluk eigenlijk? Is het de afwezigheid van ongeluk, is het de piekervaring, die we niet vaak meemaken, die maar kort duurt, maar die we nooit zullen vergeten, of is het dat langdurige, kalme tevreden gevoel in bepaalde periodes van ons leven waarvan we pas achteraf, als we in een andere fase zijn beland, terugkijkend zeggen: Ja, toen was ik gelukkig, alleen jammer dat ik me er toen niet van bewust was.
Het zijn allemaal vormen van, gradaties van geluk.
Ik deed een klein onderzoekje onder vrienden, kennissen, buren, klasgenoten en familie. Daaruit kwamen opvallende verschillen tevoorschijn tussen mannen en vrouwen. Vrouwen gaven aan over het algemeen het gelukkigst geweest te zijn in de periode dat ze kleine kinderen hadden. Mannen gaven aan dat ze het gelukkigst waren in de periode daarvoor, als jong volwassene, zonder de verplichting van een gezin, maar al wel zelfstandig en met een eigen inkomen.
Als theoretisch gedeelte haalde ik de psycholoog Maslow erbij, met de behoefte pyramide, die er kort gezegd op neer komt dat de voor de mens aan bepaalde basisvoorwaarden moet worden voldaan en dat hij dan gelukkig is. Achtereenvolgens, voedsel, warmte en bescherming, sex, ergens bij horen, zingeving en de behoefte tot zelfverwerkelijking. Ik hoop dat het nog een beetje klopt, maar daar kwam het volgens mij wel op neer. Jammer genoeg is het niet zo simpel. Ernstige ziektes en de dood van een dierbare, teleurstellingen in mensen, natuurrampen, er kan je van alles overkomen wat je niet zelf in de hand hebt. Alleen de manier waarop je ermee om gaat kan nog verschillen. de ene mens lijkt beter toegerust met de teleurstellingen van het leven om te gaan dan de andere. Is dat een eigen verdienste? nee, het vermogen daar mee om te gaan is vaak aangeboren, zo ook ons vermogen tot de mate waarin we gelukkig kunnen zijn. Is dat erg? Ik vind van niet.
Geluk kan alleen maar bestaan bij de gratie van de tegenstelling, pijn en verdriet, van ongelukkig zijn. Verdriet is misschien niet prettig, maar het is niet minder waardevol als levenservaring. Verdriet mag er zijn en hoeft niet ontkent of weggepoetst te worden. Het optimisme van het positief denken en dan komt alles wel goed, ligt mij niet en ik geloof er niet in. Als je ongelukkig ben, dan is dat een gegeven, je weet wel dat het op een gegeven ogenblik weer over gaat en je wel weer eens gelukkig zal zijn. Ben je gelukkig, probeer je er dan in ieder geval bewust van te zijn en er van te genieten. Het is een voorbijgaande gemoedgesteldheid. (Ik ben duidelijk geen Boedist)

Iedereen heeft het recht te streven naar geluk. Dat recht is zelfs vastgelegd in de Amerikaanse onafhankelijkheidsverklaring van 1776. Of je dat ook actief moet doen is een tweede, het zou je wel eens steeds kunnen ontglippen. Gaan zitten wachten tot het op je pad komt lijkt ook geen goede optie. Ik denk dat het misschien wel het streven naar geluk is dat ons al doende gelukkig maakt. Of misschien juist ongelukkig?